Mülteci kadınının adı yok!
Mülteci kadınların yaşadığı travmatik olayları konu alan haberler çözüm üretmiyor. Hemen hepsi bir filmin tekrarı gibi. Ya para karşılığı “eş” diye satılıyor ya kaçırılıp tecavüze uğruyor ya dövülüyor ya da öldürülüyorlar. Çoğu isimsiz, kimliksiz, dilsiz... Geçmişi yok. Onlar sadece “Suriyeli mülteci kadın”. Tam da bu nedenle bir kez değil, defalarca mağdur oluyorlar: Savaştan kaçarak, mülteci oldukları ülkelerde ağır travmatik olaylar yaşayarak, bir habere konu olarak...
Medya; mültecilerle ilgili haberlerin kamuoyu üzerinde nasıl bir etki yarattığı, mültecilere yönelik hangi noktadan sonra bilgi yoğunluğunun kayıtsızlığa ve empati kaybına yol açtığı, mülteci krizinde fotoğraf ve görüntülerin etik açıdan nasıl kullanıldığı gibi sorulara hâlâ yanıt veremiyor.
Dikkat çekici araştırma
Prof. Dr. Yasemin İnceoğlu ve Savaş Çoban’ın derledikleri “Haber Okumaları” (İletişim Yayınları) kitabında yer alan, gazete haberlerindeki mülteci kadınlarla ilgili bölüm oldukça dikkat çekici. Araştırmayı yapan Prof. Dr. Ülkü Doğanay ve Hatice Çoban Keneş. 2011-2014 yılları arasında üç ulusal gazetede Suriyeli mültecilerle ilgili toplam 1022 haber tespit ediyorlar. 2011- 2015 yılları arasında ise beş yıllık bir süreçte beş ulusal gazetede mülteci kadınlarla ilgili toplam 142 habere ulaşıyorlar. Bu aynı zamanda kadın mültecilerin haber değerinin de son derece sınırlı olduğunu göstermekte. Yani Suriyeli mültecilerin konu edildiği haberler içinde mülteci kadınlara yüzde 10’dan biraz fazla yer ayrılıyor.
142 haber içinde yalnızca bir haberin başlığında ve sekiz haberin metninde “Suriyeli mülteci” adlandırması kullanılıyor. Geriye kalan 134 haberde kadınlar “Suriyeli” ya da “Suriyeli kadın / anne / gelin / kız” adlandırmasıyla anılıyor. Beş yıllık süre içinde, mülteci kadınların zorlu yaşam koşullarını konu edinen yalnızca yedi haber tespit ediliyor, gerisi cinayet, fuhuş, tecavüz gibi kriminal vakalar ya da yasa dışı evlilikler.
Buna karşılık, en çok “öldüklerinde” ya da “öldürüldüklerinde” toplamda 40 habere ya da bir suç işlediklerinde toplamda 38 habere konu oluyorlar. 142 haberin 27’sinde fuhuş, 11’inde hırsızlık, kapkaç, dilencilik, dolandırıcılık vb. fiiller ve 10 haberde de çocuğa kötü muamele nedeniyle bu kadınlardan söz edilmekte. Suriyeli mülteci kadınların çocukları için yaptıkları fedakarlıklarla konu olduğu yedi habere rastlanıyor. Yedi haberde bu kadınların Türkiye’de yaptıkları evlilik, 22 haberde ise kumalık ya da para karşılığı evlenme sorunu ele alınmış.
